بررسی میزان خطر ضربان قلب پایین
برادیکاردی یا همان ضربان قلب پایین به ضربان قلب کمتر از حد طبیعی گفته می‌شود. ضربان قلب در حالت استراحت بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. هنگامی‌که ضربان قلب در حالت استراحت کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه باشد فرد دچار کاهش ضربان قلب یا برادیکاردی شده است. درصورتی‌که ضربان قلب پایین باعث کاهش خون‌رسانی قلب به سایر قسمت‌های بدن شود می‌تواند مشکلات جدی را برای فرد ایجاد کند. در برخی افراد ضربان قلب پایین بدون علائم یا عارضه خاصی است. در ادامه مقاله امروز سایت دکتر مهرداد طاهریون متخصص واریس اصفهان به بررسی میزان خطر ضربان قلب پایین خواهیم پرداخت.
دلایل پایین بودن ضربان قلب
گاهی علت پایین بودن ضربان قلب مشخص نیست؛ اما دلایل شایع علل آن عبارت‌اند از:
- بالا رفتن سن
- مشکلات گره سینوسی قلب
- بیماری التهابی قلب (پریکاردیت، آندوکاردیت)
- بیماری قلبی مادرزادی
- افزایش فشار داخل جمجمه ناشی از آسیب به سر
- حمله قلبی
- آپنه انسدادی در خواب
- کم‌کاری تیروئید
- برخی داروها مانند مسدودکننده‌های گیرنده بتا یا مسدود کننده‌های کانال کلسیمی
مطلب پیشنهادی : بررسی راه های درمان قطعی ورم پا
کاهش ضربان قلب فیزیولوژیک
درصورتی‌که برادیکاردی علائمی ایجاد نکند به آن کاهش ضربان قلب فیزیولوژیک گفته می‌شود. علل شایع کاهش ضربان قلب فیزیولوژیک عبارت‌اند از:
- تمرینات ورزشی سخت و شدید
- فشار بر سینوس کاروتید (مانند محکم بستن یقه لباس)
- سرفه یا استفراغ
- قرار گرفتن در معرض هوای سرد به‌طور ناگهانی
- کاهش دمای بدن
- فشار آوردن زمان دفع مدفوع
علائم ضربان قلب پایین
علامت اصلی ضربان قلب پایین کاهش ضربان قلب به کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه است. افت ضربان قلب باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز و سایر اندام‌ها شده و باعث بروز علائم زیر می‌شود.
- سرگیجه
- ضعف و خستگی
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- مشکلات حافظه
- غش
- خستگی زودهنگام در زمان فعالیت بدنی
اگر علائم شما شدید است به اورژانس مراجعه کنید. اگر علائم خفیف دارید می‌توانید از پزشک متخصص قلب و عروق راهنمایی بگیرید.
محاسبه میزان ضربان قلب را به کمک اعداد
شما هم می‌توانید ضربان قلب خود را اندازه‌گیری کنید. ابتدا، ضربان قلب خود را با نگه‌داشتن انگشت بر روی سرخرگ رادیال مچِ دست پیدا کنید. سپس موقع استراحت، تعداد ضربان را بشمارید. اندام‌های دیگری هم وجود دارند که با کمک آن‌ها می‌توانید ضربان قلب خود را اندازه بگیرید مثل گردن (شریان کاروتید)، کشاله ران (شریان استخوان ران) و پاها (شریان‌های تیبیال خلفی و دورسالیس پدیس).
محدوده‌ی طبیعی ضربان قلب در افراد مختلف عبارت‌اند از:
- ضربان قلب بزرگسالان در حال استراحت معمولاً ۶۰ الی ۱۰۰ در دقیقه است.
- ورزشکاران یا افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، نسبت به افراد عادی ممکن است ضربان قلب پایین‌تری داشته باشند.
- ضربان قلب طبیعی برای کودکان ۱ تا ۱۲ سال، ۸۰ تا ۱۲۰ ضربان در دقیقه است.
- ضربان قلب طبیعی برای نوزادان ۱ الی ۱۲ ماه، ۱۰۰ تا ۱۷۰ ضربان در دقیقه است.
تشخیص پایین بودن ضربان قلب
تشخیص ضربان قلب پایین اغلب با گرفتن شرح‌حال و معاینه‌ی فیزیکی صورت می‌گیرد. پزشک ضربان قلب را با گوشی پزشکی می‌شوند. نوار قلب یک روش آسان و غیرتهاجمی برای بررسی فعالیت الکتریکی قلب است. درصورتی‌که ریتم غیرطبیعی قلب متناوب باشد، با استفاده از دستگاه هولتر ریتم ضربان قلب بیمار در موقعیت‌های مختلف پایش می‌شود. بسته به علائم بیمار و نتایج سایر تست‌های آزمایشگاهی ممکن است اکوکاردیوگرافی انجام شود. تست ورزش نیز یکی دیگر از روش‌های تشخیصی است که میزان ضربان قلب حین فعالیت بدنی را اندازه‌گیری می‌کند.
خطرات پایین بودن ضربان قلب پایین
اگر کاهش ضربان قلب درمان نشود، منجر به عوارضی مانند غش و ازحال‌رفتن‌های مکرر، عدم خون‌رسانی کافی، نارسایی قلبی و حمله‌ی قلبی یا مرگ ناگهانی می‌شود؛ بنابراین برای پیشگیری از عوارض احتمالی در صورت مشاهده‌ی علائم افت ضربان قلب حتماً به متخصص قلب مراجعه کنید.
ارتباط فشار خون بالا و ضربان قلب پایین
برای درک بهتر ارتباط بین نبض و فشارخون بهتر است نبض را به‌عنوان یک سیستم الکتریکی و فشارخون را یک سیستم لوله‌کشی در نظر بگیرید. نبض با تکانه‌های الکتریکی کنترل می‌شود. این تکانه‌ها در قلب حرکت می‌کنند و به دهلیزها و بطن‌ها فرمان می‌دهند و هم‌زمان قلب می‌تپد. ضربان قلب اغلب تحت تأثیر ورزش، استرس یا ترس افزایش پیدا می‌کند. کم‌تحرکی معمولاً باعث کاهش ضربان قلب می‌شود.
نبض باعث حرکت خون در سیستم قلبی و عروقی (لوله‌کشی) می‌شود، درصورتی‌که مسیر عروق مسدود نباشد خون به‌راحتی جریان پیدا می‌کند؛ اما انسداد یا تنگی در عروق باعث افزایش فشارخون می‌شود (خون باید با صرف فشار بیشتر از عروق عبور کند).
صفحه اینستاگرام دکتر مهرداد طاهریون
درمان ضربان قلب پایین
درمان ضربان قلب پایین یا برادیکاردی، بستگی به علت زمینه‌ای آن دارد. به‌عنوان‌مثال درصورتی‌که افت ضربان قلب ناشی از کم‌کاری تیروئید باشد، با درمان آن می‌توان کاهش ضربان قلب را درمان کرد. گاهی علت کاهش ضربان قلب مصرف برخی داروها مانند مسدودکننده‌های گیرنده‌ی بتا است. این داروها برای رفع انقباض عضله‌ی قلب به کار می‌روند. در صورت افت ضربان قلب، دوز یا نوع دارو توسط پزشک تغییر داده می‌شود. درصورتی‌که درمان دارویی مؤثر واقع نشود، برای پیشگیری از آسیب به مغز و سایر اندام‌ها ممکن است دستگاه ضربان‌ساز برای فرد گذاشته شود.
پیشگیری از بروز ضربان قلب پایین
پیشگیری از بیماری‌های قلبی مؤثرترین راه برای رفع کاهش ضربان قلب است. در صورت ابتلا به بیماری قلبی حتماً زیر نظر متخصص قلب قرار گیرید تا از خطر کاهش ضربان قلب جلوگیری شود. برخی اقداماتی که در پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی و کاهش ضربان قلب مؤثرند عبارت‌اند از:
- ورزش و رژیم غذایی سالم را در برنامه روزانه خود قرار دهید
- وزن خود را در محدوده طبیعی نگه‌دارید
- فشارخون و کلسترول خود را در محدوده طبیعی حفظ کنید
- سیگار کشیدن را ترک کنید
- سطح استرس خود را با یادگیری تکنیک‌های مؤثر کاهش دهید
- ویزیت‌های منظم و دوره‌ای داشته باشید
مطالعه بیشتر :
علائم و عوارض واریس لگن و سندرم احتقان لگنی