بررسی دلایل و علائم بروز انواع آریتمی قلبی
آریتمی قلبی یا اختلال در ریتم قلب معمولا در اثر عملکرد نامناسب پیام های الکتریکی هماهنگ کننده ضربان قلب به وجود می آید و منجر به افزایش یا کاهش ضربان و یا نامنظم شدن آن می شود. در ادامه مطلب امروز سایت دکتر مهرداد طاهریون متخصص درمان واریس اصفهان به بررسی دلایل و علائم بروز انواع آریتمی قلبی خواهیم پرداخت.
آریتمی قلبی ممکن است به صورت بال بال زدن یا تپش قلب توصیف شوند که گاهی نیز بی خطر هستند. با این حال برخی از آریتمی‌ها ممکن است با علائم و نشانه‌های آزار دهنده و در برخی مواقع کشنده همراه باشند.
تعریف آریتمی قلبی
اصطلاح آریتمی از یک واژه‌ی یونانی ریشه می‌گیرد. “آ” به معنای فقدان است بنابراین آریتمی یعنی از دست دادن ریتم. در واقع آریتمی نوعی بیماری قلبی به معنای بی نظمی در “سرعت” یا “ریتم” ضربان قلب است که با الکتروکاردیوگرام یا ECG قابل تشخیص است.
میزان ضربان طبیعی قلب
قلب از چهار حفره تشکیل شده است. دو حفره بالایی را دهلیز و دو حفره پایینی را بطن می نامند. ریتم قلب معمولا توسط یک ضربان ساز طبیعی (گره سینوسی – دهلیزی یا SA) واقع در دهلیز راست کنترل می شود.
گره SA پیام های الکتریکی آغاز کننده هر ضربان را تولید می کند. این پیام ها باعث انقباض عضلات دهلیزها و تخلیه خون به بطن ها می شوند. پیام‌های الکتریکی مذکور در نهایت به گره دهلیزی – بطنی یا AV می رسند که شامل گروهی از سلول های منحصر به فرد می باشد. این گره پیش از انتقال پیام‌های الکتریکی به بطن ها، سرعت آن ها را کاهش می دهد. این موضوع باعث می شود پیام های الکتریکی با اندکی تاخیر به بطن ها برسند.
اهمیت این تاخیر این است که به بطن ها اجازه می دهد تا فرصت کافی برای پر شدن از خون را داشته باشند. پس از رسیدن پیام های الکتریکی به بطن ها، این بخش‌ها منقبض می‌شوند و خون را به ریه یا بقیه بخش های بدن پمپ می کنند. در یک قلب سالم، این فرآیند معمولا به آرامی صورت می‌گیرد و باعث ایجاد ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه می شود.
انواع آریتمی قلب
ضربان قلب نرمال بین ۵۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است. ورزشکاران حرفه‌ای معمولا دارای ضربان قلب کم‌تر از ۶۰ بار در دقیقه هستند. شما می‌توانید سرعت ضربان قلب خود را با شمارش نبض خود در یک دقیقه حساب کنید. می‌توانید نبض خود را در مچ دست، قسمت داخلی آرنج و گردن لمس کنید. در آریتمی ممکن است قلب خیلی سریع، خیلی آهسته یا متناقض منقبض شود.
آریتمی تاکی کاردی یا سریع
آریتمی سریع (بیش از ۱۰۰ ضربان در دقیقه) تاکی کاردی نامیده می‌شود. تاکی کاردی خود شامل چند نوع مختلف می‌شود.
فیبریلاسیون دهلیزی:
زمانی که سیگنال‌دهی قلب نامنظم می‌شود، ضربان قلب سریع و ناهماهنگ شده و ممکن است این وضعیت موقتی یا طولانی شود. برخی از دوره‌های آن با درمان متوقف شده و از عوارض جدی آن سکته مغزی است.
فلوتر دهلیزی:
این مورد شبیه به فیبریلاسیون دهلیزی بوده و تفاوت آن در این است که ضربان منظم‌تر است. فلوتر نیز با سکته مغزی در ارتباط است.
تاکی کاردی فوق بطنی:
این اصطلاح تمامی آریتمی‌هایی را شامل می‌شود که از بالای بطن شروع می‌شوند. باعث تپش قلب‌هایی می‌شود که به طور ناگهانی شروع شده و پایان می‌یابد.
فیبریلاسیون بطنی:
این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که سیگنال‌های الکتریکی سریع و نامنظم باعث اختلال در بطن‌ها شوند. در این حالت بطن به جای پمپاژ خون فقط می‌لرزد.
تاکی کاردی بطنی:
سیگنال‌های الکتریکی معیوب از بطن شروع شده و ضربان قلب سریع اجازه نمی‌دهد که بطن‌ها از خون پر شوند. در افرادی که قلب سالم دارند، این حالت مشکلی ایجاد نمی‌کند.
آریتمی برادی کاردی یا آهسته
آریتمی آهسته (آهسته‌تر از ۶۰ ضربان در دقیقه) برادیکاردی نامیده می‌شود. اختلال عملکرد گره سینوس، ضربان قلب آهسته به دلیل گره SA غیر طبیعی و بلوک قلبی از انواع برادی آریتمی هستند. بعضی اوقات آریتمی‌های قلبی با توجه به منشاء آن‌ها به دو دسته‌ی آریتمی بطنی(با منشاء بطنی) یا آریتمی فوق بطنی(با منشاء مناطق بالای بطن یا دهلیز) طبقه بندی می‌شوند.
آریتمی فوق بطنی:
نوعی از آریتمی که در دهلیزها(اتاقک‌های فوقانی قلب) شروع می‌شود. انواع آریتمی فوق بطنی شامل این موارد هستند: انقباضات زودرس دهلیزی (PAC)، تاکی کاردی پاروکسیسمال فوق بطنی (PSVT)، تاکی کاردی با ورود مجدد در گره AV یا (AVNRT)، تاکی کاردی دهلیزی، فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی و سندروم ولف پارکینسون وایت (WPW).
آریتمی بطنی:
این آریتمی از بطن‌ها (اتاقک‌های تحتانی قلب) شروع می‌شود. انواع آریتمی بطنی شامل این موارد است: انقباضات زودرس بطنی (PVC)، تاکی کاردی بطنی (V-tach)، فیبریلاسیون بطنی (V-fib) و سندروم QT طولانی.
آریتمی‌های خطرناک قلب
نوعی از اختلال ریتم قلب به نام فیبریلاسیون بطنی ریتم نامنظم قلب محسوب شده و از انقباضات سریع و ناهماهنگ بطن ایجاد می‌شوند. فیبرریلاسیون بطنی می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد و با بیماری قلبی در ارتباط است. در بیشتر مواقع حمله قلبی باعث بروز آن می‌شود. سندرم QT نیز اختلال ریتم قلب بوده و جز موارد خطرناک آریتمی است. نوع دیگری از آریتمی به نام فلوتر دهلیزی وجود دارد که می‌تواند یک بیماری جدی به حساب بیاید. معمولا زمانی که درمان نشود، به فیبریلاسیون تبدیل می‌شود.
علائم آریتمی قلبی
آریتمی قلبی ممکن است بدون علامت باشد. در حقیقت ممکن است پزشک آریتمی فرد را در جریان یک معاینه روتین تشخیص دهد. با این حال علائم و نشانه های بارز به این معنا نیستند که فرد با یک مشکل جدی مواجه است. علائم و نشانه‌های آریتمی قلبی عبارتند از:
- احساس بال بال زدن قلب در سینه
- تپش قلب (تاکیکاردی)
- کندی قلب (برادیکاردی)
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- اضطراب
- خستگی
- سبکی سر
- تعریق
- غش (سنکوپ) یا حالتی نزدیک به آن
صفحه اینستاگرام دکتر مهرداد طاهریون متخصص درمان واریس اصفهان
علت آریتمی قلب
فرآیند سیگنال‌دهی در قلب سالم معمولا به‌آرامی انجام می‌شود. قلب سالم در حالت استراحت بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه دارد. اما برخی عوامل باعث می‌شوند که ضربان قلب نامنظم شده و در اصطلاح شخص دچار آریتمی شود. برخی از علل آریتمی قلب عبارتند از:
- سکته قلبی یا زخمی که از حمله قلبی درگذشته ایجاد شده است.
- انسداد عروق در قلب (بیماری عروق کرونر)
- تغییر در ساختار قلب مانند کاردیومیوپاتی
- دیابت
- فشارخون بالا
- ابتلا به کرونا
- پرکاری تیروئید
- کم‌کاری تیروئید
- آپنه خواب
- برخی داروها، به‌ویژه داروهای سرماخوردگی و آلرژی که بدون تجویز پزشک مصرف می‌شوند.
- مصرف بیش از حد الکل و کافئین
- سوءمصرف مواد مخدر
- ژنتیک
- سیگارکشیدن
- استرس و اضطراب
پیشگیری از آریتمی قلبی
داشتن یک سبک زندگی سالم به منظور کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی الزامی است. یک سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:
- داشتن رژیم غذایی سالم از نظر قلبی
- فعالیت جسمانی منظم و حفظ وزن در محدوده طبیعی
- پرهیز از مصرف سیگار
- ترک یا محدود کردن مصرف الکل و کافئین
- کاهش استرس، چرا که استرس و عصبانیت شدید باعث آریتمی قلبی می شود
- مصرف محتاطانه داروهای بدون نسخه‌ای نظیر داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی، چرا که برخی از این داروها حاوی مواد محرک هستند که منجر به افزایش ضربان قلب می شوند.